Senesi 25:23; 17:16; Malakai.1:3; Loma. 9:10-13
SEVANITI ‘A E LAHI KI HE SI’I
‘I he tangi ko ‘eni ‘a Lepeka ‘o kau ki he feteketeke’i ‘a e fanau ‘i hono manava, na’e tali mai leva ‘a e ‘Otua ‘i he fo’i veesi ‘o e ‘aho ni. ‘E ‘ikai ngalo ‘ia Lepeka ‘a e fakahinohino ma’ongo’onga na’a ne ma’u.
Ko ha ongo mahanga ‘oku na ‘i hono manava, ‘a ia ko e ongo fonua lalahi ‘e ua pea ‘oku na fu’u feke’ike’i he ‘oku tukunga kehekehe hona natula kae’uma’a ‘ena founga. Pea ko e na’e pehe aipe ia ‘i he hisitolia ‘o e ongo fonua.
Ka ko hai ‘e malohi? Na’e mahino ‘aupito ‘a e tali ‘a e ‘Eiki: “Ko ta’okete te ne tauhi ‘a tehina”. ‘E faka’a’au pe ‘o malohi ‘a e si’i pea te ne ikuna’i ‘a e lahi, pea te ne to’o foki moe tapuaki ki he kovinanite faka ‘Epalahame ‘a e ‘e hoko mai ai ‘a e Misaia. Pea kuo fakamahino pe heni ‘e he ‘Otua kia Lepeka ko ‘ene kovinanite ‘ana ‘e ‘ikai fai mo e lahi ka ko e si’i. ‘E ma’u ‘a e tapuaki mei he Tamai, ‘e he si’i. Tatau tofu pe mo e ma’u ‘e ‘Aisake (koe si’i ia) ‘a e tapuaki meia ‘Epalahame kae hala ‘a ‘Isime’eli ia. Pea ‘oku hange pe ‘a e fanau ko ‘eni ‘a Lepeka ko e toe li mai ha ‘ata ‘o e fefa’uhi ‘a ‘Isime’eli mo ‘Aisake. Na’e loto ‘a ‘Epalahame ke ‘i ai ha ‘inasi ‘o ‘Isime’eli ka ka ‘ikai ke ai ’a e ‘Otua. Ko ‘Aisake tokotaha pe ‘oku fakamonu’ia. Pea ko ‘eni te tau toe sio ki he me’a tatau ki he ongo mahanga ko ‘eni.
‘I he anga foki ‘o e tu’u fakamamani, pea ‘oku tau ‘ilo lelei pe ‘i Tonga ni, ko e lahi ko ia ‘a e ‘ea. Ko e tokotaha ia ‘oku ne ma’u ‘a e tapuaki. ‘Oku ne falute kotoa ‘a e koloa fakafamili. Pea ko ia pe foki ‘a e tukunga ‘i he ono’aho kilukilua, ‘i he taimi ‘o ‘Aisake. Ka ki he ‘Otua ‘oku kehe ia. Ko e tapuaki ‘e ma’u ia ‘e he si’i. ‘O ‘ikai ko e ‘uhinga ia ‘e pehe, ko e si’i kotoa pe, te ne ma’u ‘a e tapuaki. Ka ko ia ‘a e founga na’e ngaue mai ‘aki ‘e he ‘Otua. Na’e fehangahangai ‘a ‘Ene founga ‘ana mei he founga ‘a e tangata. Ko e’ai pe ke fakamo’oni’i ‘a e lea ‘a e palofita, “He ‘oku taha ‘eku ngaahi fakakaukau, pea taha ha’amoutolu, pea ‘oku taha homou ‘alunga, pea taha ‘o’oku - ko Sihova ia mei he “Ta’ehamai” ‘Aisea 55:8. Pea ‘oku totonu ai ke ‘oua te tau fa’a fakamaau’i, mo anga’i ‘a e ngaahi founga ‘a e ‘Otua, he ‘oku ‘ikai te tau maa’usia ‘a hono finangalo. Pea ‘oku pehe pe mo e me’a ko ‘eni ‘o felave’i mo e ma’u ‘e he si’i ‘a e tapuaki. ‘Oku lava pe ke tau tokanga’i ‘a e fai pehe ‘a e ‘Otua, ‘i he ngaahi fanau lahi. Tau sio kia Seti, ma’u ‘e ia ‘a e tapuaki kae hala ‘a Keini. Ma’u ‘e ‘Aisake kae hala ‘a ‘Isime’eli, ma’u ‘e Sekope kae hala ‘a ‘Isoa, ma’u tapuaki ‘a Siuta kae ‘ikai ‘a Lupeni, pea mo Tevita e ko e si’i taha, na’a ne tofi’a ia kae hala ‘a ‘Eliapi. Koe ha ‘oku fai pehe ai ‘a e ‘Otua? Ko e tali, hei’ilo ‘a e ‘Otua.
Ko ha fakalavelave pe ke tau a’u ki ai, ko e lahi ko e taipe ia ‘o e kakano, pea ko e si’i, ko e taipe ia ‘o e laumalie. Ko ia ‘a e lau ‘a Paula, “ Ka tala’ehai ‘oku fuofua hoko ‘a e fakalaumalie, kaekehe, ko e fakakakano, pea toki hoko ‘a e faka-laumalie (I Kol. 15:46). Ke hange pe ko e ‘uluaki ‘Atama, mo e ‘Atama hono ua, ‘a Sisu Kalaisi. Pea ko ia ko e lahi, ‘oku ‘uluaki ha’u ia, pea ko e si’i ‘oku toki hoko fakalahi ‘oku ‘uluaki ha’u ia, pea ko e si’i ‘oku toki hoko fakamuimui mai ia. ‘E mu’a mai ‘a e kakano, he ko e mamani matelie ‘oku tau ‘i ai, pea ‘e toki muimui ai ‘e laumalie, he ko e “mmani” ta’e’iloa ia. Ko ia na’e pau ke tu’u pehe ‘a e anga e tu’u ‘a e lahi mo e si’i ‘i he ‘Ao ‘o e ‘Otua. Ko e pau ke lalo’aoa ‘a e kakano ki he laumalie.
Kaekehe ko e aofangatuku pe ko e ‘Otua, pea ‘oku Ne fai pe ‘e Ia ‘i he’Ene fa’iteliha, heko ‘Ene me’a ‘a mamani katoa. Pea koe kakato ki he tali ‘o e fehu’i faingata’a ko ‘eni, ‘oku ma’u kakato pe ia ‘ia Loma 9:10-13. Ko e finangalo ‘o e ‘Otua ‘oku misiteli, ‘o hange pe ko ‘Ene founga. Pea na’e folofola pe ki ai ‘a Sisu, ko e laumalie ‘oku Ne hange ha matangi, ‘o Ne ma’ili noa pe. ‘Oku ta’emafakatotoloa ‘a ‘ene founga, pea kilukilua ‘a ‘Ene fokotu’utu’u. Pea ko e koto launoa ia ki he tangata te ne lava ‘o mahino’i ‘iate ia pe. Ko e ‘Otua pe ke Ne toki tatala mai hono ‘uhinga. Ka ‘oka ‘omi pe ha me’a, ‘o hange ko ia ko e ‘aho ni, neongo ‘a ‘ene ta’etaea ‘e hotau ‘atamai, ka tau tali pe mu’a ia. Tali pe ‘i he tui mo e loto fiefia ‘o te fiemalie pe, ke fai’aki pe ‘a e mahino ‘oku ‘i he ‘Otua, ko e me’a kiate kita, ko e fakaongoongo pe mo e fakahoko ‘a Hono finangalo. Pea ko e fakahoko Hono finangalo, ko e tukulolo ‘a e lahi (kakano) ki he si’i (‘a e laumalie).