Ako 95: Kuo Toetu’u ‘a e ‘Eiki he ‘oku Ne ‘afio ‘i hoku loto

SAME 119:41-48; 1 KOL. 15:12-14; NG. 17:30,31; 1 TESA. 4:14; LOM. 6:4.5

KAPAU ‘OKU ‘IKAI HA TOETU’U, PEA TA KO E LAUFANOA ‘A ‘ETAU LOTU

Ko e makatu’unga ‘o e Tui faka-kalaisitiane ko e Toetu’u ‘a Sisu Kalaisi. Pea na’e ‘i ai ‘a e kakai ‘o hange pe ko ia ‘i he taimi ni, ‘oku nau ta’etui ki he Toetu’u. Nau tui nai pe ki he faka’itaniti ‘a e laumalie kae ‘ikai tui ki he toetu’u ‘o e sino. ‘A e toetu’u ko e na’e toetu’u ai ‘a Sisu Kalaisi. Pea kapau ‘oku ‘ikai toetu’u ‘a Sisu Kalaisi pea ta ‘oku ‘ikai ha toetu’u, pea ta ‘oku ‘ikai leva ke ‘i ai ha kosipeli ke malanga’aki. ‘Io, pea ‘oku ‘ikai leva ke ‘i ai ha Lotu faka-kalisitiane. Pea kapau na’e ‘ikai ha lotu fakakalisitiane pea ta ‘e ‘ikai ke ‘i ai ha melino mo’oni ‘i mamani pea ‘e ‘ikai ke tau tu’u ‘i he ngaahi faka-sivilaise fakafiefia ‘oku tau ‘i ai ‘i he ‘aho ni. ‘Io, pea ta ‘oku tau faka’ofa. Pea ta ko Sisu ‘oku kei ‘i fa’itoka pe ‘a Hono Sino. Kae fakafeta’i ‘oku ‘ikai ke ma’u Hono sino ki fa’itoka. Kuo Toetu’u. Pea ‘oku tau kaunga ikuna mo fiefia.

Tefito’i Fakakaukau: Kuo Toetu’u ‘a e ‘Eiki he ‘oku Ne ‘afio ‘i hoku loto

Ako 94: KO E KELESI PE ‘A E ‘OTUA

SA. 119:33-40; 1 KOL. 15:10,11; ‘EFES. 2:8; 3:7,8; LOMA 3:24; 12:3;

1 KOL. 11:23; KOLOS. 1:29

KO E KELESI PE ‘A E ‘OTUA

‘Oku feinga teke ‘e he ‘aposetolo ‘a e langi ‘o e kelesi ‘a e ‘Otua. ‘Oku tau fakatokanga’i ‘a e ngaahi me’a ko’eni:
Ko e me’a ‘oku te hoko ki ai ‘i he ‘aho ni, ngaue, ngoue, lakanga mo’ui pe ha pe me’a ko e makatu’unga pe ki he kelesi ‘a e ‘Otua. ‘A ia ko e ‘Ofa ta’elau hia pe ‘a e ‘Otua. Na’e ‘ikai ke ta’e’aonga ia. ‘Io, ko e kelesi ‘a e ‘Otua ‘oku ‘ikai ko ha me’a ia ke va’inga ‘aki ka ke faka’aonga’i mo fakahounga’i. Fefe ‘a ‘Ene kelesi kiate koe, ‘oku ‘aonga? Monu ‘oku kei ‘i ai pe ‘a e taimi ke fakahounga’i leva.Hulu atu ‘eku fakafitefita’a. Na’e ‘ikai ko e pehe ko ha ‘afungi ‘a e ‘aposetolo ka ko ‘ene feinga pe ‘a’ana ke ongoongoa ‘a e kelesi ‘a e ‘Otua. Ke langilangi’ia pe ‘a e ‘Otua – ko e kelesi ‘a e ‘Otua na’a ma kau. ‘Io, ko e kelesi pe, ko e kelesi pe. Pea ko e kelesi ko ia ‘e kei ngaue ma’ongo’onga pe ia ‘i ha fa’ahinga taha pe.

Tefito’i Fakakaukau: ‘Oku tau mo’ui pe tu’unga ‘i he kelesi ‘ata’ata ‘a e ‘Otua.

Ako 93: NA’A NE HA KIATE AU FOKI

SAME 119:25-32; 1 KOL. 15:8,9; NG. 9:1-6,15-17; KALET. 1:16; 1 KOL. 9:1,2;

‘EFESG 3:8; 1 TIMOTE 1:16; II KOLINITO 12:11

NA’A NE HA KIATE AU FOKI

Ko e ha ‘a e ‘aonga ‘o ‘ete fakamatala ki he mo’oni ‘o e Toetu’u ‘a Sisu Kalaisi pea na’a ne ha ki
he kakai kehe, kae ‘ikai ke te kau ai. Ko ‘ene toki mo’oni ha me’a kapau kuo te fakamo’oni’i kuo
te kau ai. Na’e pehe ‘a e fakamo’oni ‘a Paula.

Na’e ha ‘a Sisu kiate ia neongo ‘a ‘ene fakatanga’i ‘a e siasi kimu’a. Ko e si’i taha ‘o e kau
‘aposetolo, pea ko e fa’ele’i ta’ehoko. ‘Oku mahino heni ‘a e laumalie loto ma’ulalo na’a Ne
fakafonu ‘aki ‘a e mo’ui ‘a e ‘Aposetolo. Ko e si’i taha ia he na’a ne mo’ui ‘ata’ata pe ‘i he
meesi mo e kelesi ‘a e ‘Otua. Pea ‘oku fakamo’oni pe ‘e Paula ‘a ‘ene akonaki ke lau ‘a hoto
tokoua ‘oku sai ange ‘iate kita (Filip. 2:3).

Tefito’i Fakakaukau: Ke tau lea’aki ‘a e ngaahi me’a ko tau a’u ki ai ‘i he mo’ui.

Ako 92: Koe Folofola 'a e 'Eiki Toetu'u

SAME 100:1-5; SIONE 20:17,18; 1 KOLINITO 15:1-7

KO E FOLOFOLA ‘A E ‘EIKI TOETU’U

Ko e ha ‘a e folofola ‘a e ‘Eiki Toetu’u kia Mele? ‘A ‘eni:-

1.  “‘Oua te ke ala kiate au”, ‘Oku’ikai foki ke ‘uhinga pehe ke ‘oua na’a ne pa ange ki hono sino toputapu. ‘Amui ange te ne talaange kia Tomasi ke velo ange ‘a hono tuhu ki hono ngaahi mata-monuka. Ka ko e ‘uhinga ‘a Sisu ke ‘oua ‘e feinga ‘a Mele ke ta’ofi ia ‘aki ha‘a ne fu’u pipiki kiate ia, he ‘enau nofo mamani. Kuopau ke a’u ‘a ‘Ene fekau ki he ‘Ene Tamai. Pea ‘oku Ne kei lolotonga ‘alu hake pe ki he Tamai. He kuopau ke fakakakato ‘a e Toetu’u kuo Ne fai. Kuopau ke Ne ‘afio ‘i he to’omata’u ‘o e Tamai. Ko Hono potu ia. Kuopau foki ke a’u ki ai, ke ‘oua na’a feinga ‘a Mele ke ta’ofi ia.
2.   ‘Alu ki si’oku ngaahi Tokoua: ‘Oku malie ‘etau fakatokanga’i kuo ui ‘e Sisu ‘ene kau ako ko Hono fanga tokoua. Ko e tu’unga ma’olunga ia. Pea ‘oku ‘asi ai ‘a e fakafo’ou ‘enau felave’i, kuo liliu ia mei he Faiako/kau ako. ‘Eiki/kau sevaniti pe ko e ngaahi kaume’a (Sione 15:14) ki he fanga tokoua. Ko e felave’i fo’ou ia ‘i he ‘Eiki Toetu’u. Ko ‘Ene toki ui ‘eni kinautolu ko Hono fanga tokoua.
3.  Pea ke fakaha kiate kinautolu ‘oku Ne ‘alu hake ki He’ene Tamai pea ko “Ho’omou Tamai”. “Pea ki Hoku ‘Otua” ko “Homou ‘Otua”. ‘Io, ko e kuonga fo’ou pe ia ‘a e kauvai ‘e taha ‘o e Toetu’u. Ko e fakakoloa mo’oni ia ki he’enau Tamai. Na’a Ne fa’a ui pe ‘a e ‘Otua ko ‘Ene Tamai. Ka ko e fakafiefia ‘a ‘ene fakakau kitautolu ki Hono famili ki he ‘Otua ko ‘etau Tamai. Kuo ‘ikai toe fakamamani ‘a e feohi, ka ‘oku taka langi. Ko e ‘Otua kuo hoko ko ‘etau Tamai. Kuo holoki ‘a e ‘avahevahe ‘aki ‘a Hono kakano ‘o’ona (‘Efeso 2:14), pea kuo lava ke tau ui ‘Apa Tamai e ki he ‘Otua (Kalet. 4:6), he kuo Ohi kitautolu ki hono famili.

Tefito’i Fakakaukau: Ko e ‘Otua ko ia Ia ‘a ‘etau Tamai fou ‘i Hono ‘Alo ko Sisu Kalaisi.

Ako 91: Koe Fekau 'o e Toetu'u

 

SAME 150:1-6; LK. 10:22; MT. 28:16-20; 18:20;1 PITA 3:21-22; LK. 24:47; NG. 1:8;

KO E FEKAU MEI HE ‘EIKI TOETU’U

Hili ‘a e ha holo ‘a Sisu Kalaisi ki he’ene kau ako ‘i Selusalema na’a Ne tu’utu’uni leva ke nau fakataha ki Kaleli. Pea ko e talanoa ‘o e ‘aho ni ko e ha ‘a Sisu ki he kau ako ‘i Kaleli ‘i he funga mo’unga. ‘Oku tau mahalo pe ko e Mo’unga ni ko e Mo’unga ia na’a Ne fai ai ‘ene malanga (Mt. 5-7). Pea ka ‘ikai, pea mahalo ko e Mo’unga ‘eni ‘o e Fakakehe. Pea na’a nau hu kiate Ia, neongo na’e tala’a, ‘a e ni’ihi ‘i he kaunga fononga ‘i Kaleli. Mahalo pe na’e te’eki ke nau fu’u pau’ia ‘i he’enau ‘uluaki sio kia Sisu. Pea ‘oku mahu’inga ke tau tokanga ki he ngaahi me’a ‘oku folofola ki ai ‘a Sisu.

1.  Kuo tuku ‘a e Pule kotoa pe ‘o Langi mo mamani kia Sisu Kalaisi: ‘I he hili ko ia ‘o e Pekia pea mo e Toetu’u ‘a Sisu Kalaisi na’e foaki leva ‘e he Tamai ‘a e Pule mo e mafai (authorities) kotoa pe kiate Ia. Mafai ‘i Langi mo Mamani. Tuku ki lalo ‘a e me’a kotoa pe ki Hono lalo va’e (Sa. 110:1,2). Ko ia ai ‘oku ‘ikai ha Pule ‘e toe mahu’inga ange ‘ia Sisu Kalaisi. Pea ‘oku lalo’aoa ‘a e mafai kotoa pe kiate Ia. ‘Oku pau ke ma’u ngofua ‘a e me’a kotoa pe mei he ‘Eiki. ‘E ‘ikai hoko ha me’a ‘e taha ‘o ‘ata’ata meiate Ia (Sione 1:3).
2.   Ngaohi ‘a e kakai kotoa pe ko e kau ako: Ko e finangalo ia ‘o Sisu Kalaisi ke tala ‘a e kosipeli (ngaue faka’evangelio) ki he kakai kotoa pe. Pea “ngaohi” kinautolu (Ako Tisaipale) ke hoko ko ‘Ene kau ako ko e kau muimui. Ke hange pe ko Sisu Kalaisi ‘i he loto, ngaue mo e mo’ui.
3.  Papitaiso kinautolu: Fakanofo kinautolu ki he ‘Otua ‘i he Huafa ‘o e Tamai mo e ‘Alo mo e Laumalie Ma’oni’oni. Ko e Huafa ko e Pesona pe ia mo natula pe “Kakano” ‘o e ‘Otua. ‘A e ‘Otua ko e Tamai na’a Ne ngaohi a e langi mo mamani fakataha mo e fa’ahinga ‘o e tangata. Pea mo e ‘Alo na’a Ne pekia ke huhu’i ‘a e talangata’a ‘a e tangata ka ne foki ki he ‘Otua ‘o fou ‘i Hono Ta’ata’a. Pea mo e Laumalie Ma’oni’oni ko e Taukapo mo e Faiako, ‘a ia ‘oku Ne taukapo’i ‘a e me’a kotoa pe ‘a Sisu Kalaisi ‘i hotau laumalie.
4.  Ke tau ‘Ako’i ‘Ene ngaahi tu’utu’uni kotoa pe: Pea ko e tu’ukimu’a ‘o ‘Ene ngaahi tu’utu’uni: pea ke ta fe’ofa’aki (Sione 15:12). ‘Oku ou ‘iate kimoutolu ‘e au ‘i he ngaahi ‘aho kotoa pe ‘o a’u ki he ngata’anga ‘o mamani. Pea ko e fakafiefia lahi taha ‘o e fekau mei he ‘Eiki Toetu’u ko ‘Ene tala’ofa ke ne ‘iate kimoutolu ma’u pe. Ko ‘ene ‘iate kitautolu te tau lava ai ke fai ‘a e me’a kotoa pe kuo ne tu’utu’uni mai pea ‘oku mo’oni pe ‘a ‘Ene Folofola ka mavae mo Au, ‘e ‘ikai ke tau fa’a fai ha me’a (Sione 15:5). Pea ko ‘Ene ‘iate kitautolu ko e fakafiefia taha ia ‘o e fononga he te tau ma’u ‘a e mafai leva ke ikuna’i ‘a e me’a kotoa pe (Filipai 4:13). ‘Ofa ke langilangi’ia kakato ‘a Sisu Kalaisi ‘i he ngaahi me’a kotoa pe ‘oku tau fai ‘i Hono Huafa.

Tefito’i Fakakaukau: Ke tau talangofua kakato ki hotau fekau kuo ‘omi ‘e he ‘Eiki ‘i he ‘aho ni.

Ako 90: Kuo Toetu'u ' a e 'Eiki

SAME 118:14-24; SELEMAIA 31:1-14; 1 KOL. 15:12-22; SIONE 20:1-18

KUO TOETU’U ‘A E ‘EIKI

Tau fakafeta’i foki ki he ‘Eiki ‘i he ‘etau a’usia mai ‘a e pongipongi fakafiefia mo fakakoloa ko ‘eni. “Kuo Toetu’u ‘a e ‘Eiki” ! ‘Oku tokolahi ‘a e kakai ta’elotu ‘i mamani ‘oku nau ta’etui ki he Toetu’u ko ia ‘a e ‘Eiki. Pea tala ‘e he ni’ihi tokua ko e toetu’u fakalaumalie pe. Ka na’e Toetu’u Mo’oni ‘a e ‘Eiki. Pea ko e Toetu’u ‘i he sino.

Na’e feinga foki ‘a e kau Siu ke tala na’e kaiha’asi pe ‘e he kau ako ‘a e sino ‘o Sisuu . Pea ka ne pehe fuoloa hano ‘ilo ‘a e potu na’e fufuu’i ai ‘a e sino. Ka ‘oku ‘ikai. Na’e toetu’u mo’oni pe ‘a e ‘Eiki ia. Pea ‘oku tau sio pe ki he fu’u liliu na’e hoko ki he mo’ui ‘a e kau ako. Na’a nau mamata kiate Ia, hili ‘a ‘Ene Toetu’u (Mt. 29:9). Pea na’a nau toe lotolahi ai mo toe langa ai ‘a ‘enau tui. Kapau na’e ‘ikai ke mo’oni ‘a e Toetu’u ‘a Sisu Kalaisi, na’e ‘ikai lava ke tu’u mo mo’ui ‘a e siasi. ‘ E ‘ikai ke tu’u ha me’a faka-‘Otua ‘o ka ‘oku ‘ikai hano mo’oni (1 Kol. 15:17). Pea ‘oku fakakakato ‘e he Toetu’u foki ‘a Kalaisi ‘a ‘Ene ngaue. Pea ‘oku tau hu mo punou ki he ‘Eiki Toetu’u ‘i he ‘aho ni.

KUO TOETU’U ‘A KALAISI:       1 Kolinito 15:3-4

Ako 89: Amanaki Lelei ki he 'Uhinga 'Ene Toetu'u

SAME 16:1-8; SIONE 19:41,42; HEP. 10:19,20; MT. 12:40

KO E FAKATU’AMELIE KI HE TOETU’U

Kuo lava, kuo ‘osi ‘a ‘Ene fakaongosia. He kuo lava pea kuo ‘osi ‘a ‘Ene tau mo e kovi. Kuo Ne ikuna’i ‘a Angahala. Kuo Ne hoko hifo ki fa’itoka. Pea kuo telio ia. Ko e tangata mo’oni ia. He kuo tanu. Na’e telio ‘i ha fonualoto fo’ou ‘i ha loto Ngoue Tapu.

1.  Kuo telio ‘a Sisu ko e tangata (1 Tim. 2:5) ‘i he loto ngoue tapu. Na’e ‘i ai ‘a e Ngoue Tapu ‘o Ne pekia ke toe fakatau mai ‘aki ‘a e Tofi’a. Kuo tuku ‘a e tangata ko Sisu ki he loto Ngoue Tapu. Kuo pekia pea telio ‘a e ‘uluaki tangata. Ka te Ne toetu’u. Toetu’u ko e tangata fo’ou ‘i he loto ngoue. Ko e Tangata Fo’ou, ko e tangata faka-‘Otua ia. Te ne mo’ui tuputupu’a he kuo ne laiki ‘a e ‘ulu ‘o e Ngata.
2.  Ko e fa’itoka fo’ou ia. Ko e taipe ‘uluaki ‘o e sino Toputapu na’e hu ki mamani ‘i he manava fo’ou. Manava foki ‘o e fefine taupo’ou. Fefine te’eki ke alafia. Pea ‘oku taau ke hoko ‘a’Ene pekia pea telio Hono Sino ‘i he fa’itoka ‘oku fo’ou. He ko e tokotaha ‘oku tofa hala fo’ou. Pea ‘ikai ko ia pe ka ko e fa’itoka fo’ou ia ‘o Ha’a Tangata. Ko e fa’itoka ‘oku ‘i ai ‘a e Hala ki he Toetu’u. Ko e fa’itoka ia ‘oku ‘i ai ‘a e ‘amanaki ki he Maama Kaha’u. Pea ko ‘ete tokoto ‘i fa’itoka ko e tokoto mo e fakatu’amelie lelei.